Als kind leerde ik dat bepaalde kenmerken (of karakteristieke eigenschappen) bij mij hoorde. Ik kreeg van mijn omgeving te horen hoe ik ben, en deze kenmerken maakte ik mij eigen. Ik kreeg bijvoorbeeld de bijnaam “professor” omdat ik goed op school was. Maar de meeste kenmerken heb ik gek genoeg zelf bedacht. Natuurlijk hoorde je deze wel van anderen maar door zelf erover na te denken plakte ik ze zelf op mijn voorhoofd. En omdat ik dacht dat deze kenmerken bij bij hoorde, ging ik me er ook naar gedragen.
Elk kenmerk heeft zo zijn beperking. Als je denkt aan een professor dan zal je geen beeld hebben van iemand die aan het sporten is. We hebben bepaalde associaties gemaakt bij het woord “professor” en dat beperkt je keuzes. We denken dat we alles duidelijker maken door te associëren maar zien de andere kant niet. Een eenmaal gemaakte associatie is moeilijk weg te halen (denk maar aan personen die verdacht zijn van een misdaad maar later blijkt dit niet gedaan te hebben) en we houden de associatie zelf in stand door deze te herhalen (en dus te voeden).
Ik denk niet dat iemand “woorden” in de hersenen van een andere kan plaatsen maar eerder dat wij, in onze huidige staat van onwetendheid, dit nog toelaten.
Hoe onbeperkt te zijn
Wil je jezelf niet beperken dan zal je dus je eigen associaties met de kenmerken die je jezelf hebt opgelegd (of aangeleerd) moeten loslaten. De kenmerken zelf zijn vaak niet het probleem. Je kan proberen meer “openminded” te zijn, niet te snel conclusies te trekken en goed proberen te luisteren. Je vraagt door als wat iemand zegt nog niet helemaal duidelijk is en geeft de andere de ruimte om te verduidelijken. Je bent ook eerlijk en zacht naar jezelf toe als iets niet goed gaat. Dus in plaats van jezelf dom te noemen, benoem je eerlijk wat er is gebeurt.
De woorden die ik tegen mezelf zeg, in gedachte of hard op, bepalen hoe ik mezelf zie, hoe ik mezelf uit en daardoor hoe anderen naar mij toe gedragen!
Geen beperkingen?
Ik werk ook aan mijn eigen, zelf opgelegde, beperkingen. Je leest het goed, weten welke weg je wilt bewandelen betekent nog niet dat je er al bent. Mezelf zo te openen, door deze blog te beginnen, is iets waarvan ik vroeger dacht niet bij mijn karakter te horen. Maar ik kan je wel vertellen wat het mij tot nu toe heeft opgeleverd. Als je wat minder associaties maakt zal je minder snel een vastomlijnde mening hebben. Dit maakt mij opener voor andere meningen en geeft een andere kijk op de dingen. Wat ik geleerd hebt is dat je soms ook geen mening kan hebben. Vanzelf ga je dan ook beter luisteren. Je hebt niet meteen een mening na de eerste woorden die je hoort dus moet je doorvragen. Je bent ook eerlijker omdat je de andere de mogelijkheid geeft zich te verduidelijken.
We leggen volgens mij onszelf beperkingen op en dit komt vooral door de associaties die we hebben bij de woorden die we elke dag gebruiken om onszelf (maar ook anderen) te definiëren. Maar we hebben meer keuzes en die zie je als je je associaties los durft te laten.
Associëren (psychologie) volgens Wikipedia:
Associëren is het in gedachten vrijelijk verschillende zaken met elkaar in verband brengen teneinde dieperliggende of onbewuste motieven of beweegredenen in kaart te brengen. De uitkomsten blijken vaak inzicht te kunnen bieden in patronen van gedrag, overtuigingen, cultuurwaarden of andersinds. Deze inzichten zijn niet feitelijk waar of juist maar blijken veelal indicatief te zijn voor patronen van gedrag. Reflecteren hierop kan een waardevolle bijdrage leveren aan (het ontwikkelen van) meer zelfinzicht of het objectiveren van ontstane overtuigingen.