Waarheid lijkt soms een vreemde ongrijpbare fenomeen. Waarom lijken de verschillen in hoe we waarheid ervaren zo groot in de wereld? Is er een eigen waarheid en een gemeenschappelijke waarheid? Religie en wetenschap even buiten gelaten (daar heb ik in het bericht “Wetenschap en religie” meer over geschreven), hieronder een eigen onderzoek naar waarheid. Dus “Here is my two cents”.
Eigen waarheid
Soms lijkt het of we onze eigen wereldje, met eigen waarheid, nog net kunnen behappen en de rest van de wereld het liefst nog even buiten willen laten. De wereld is echt zo klein als we altijd hebben gezegd. De huidige technologie maakt dit heel duidelijk. We beïnvloeden elkaar continu en we zijn ook afhankelijk van elkaar, alleen is het nu veel duidelijker. Dit kan beangstigend zijn omdat zekerheden langzamerhand wegvallen.
Twee waarheden
Als we over waarheid praten dan halen we vaak twee waarheden door elkaar. Ik noem deze de eigen waarheid en de gemeenschappelijke waarheid. De eigen waarheid noem ik wat één iemand ervaart, begrijpt en voelt. Gemeenschappelijke waarheden zijn dan de ervaringen die wij gemeen hebben of met zijn allen kunnen begrijpen (op onze huidige niveau) en grotendeels mee eens zijn. Het is in mijn ervaring niet altijd duidelijk wanneer iemand over de eigen waarheid of over een gemeenschappelijke waarheid iets zegt. Over de eigen waarheid hoeven we niet te discussiëren, lijkt me, want dat zegt iets over de toestand van iemand op dat moment. Dit is dan een persoonlijke waarheid omdat één persoon op een bepaalde tijd, in een bepaalde situatie op een bepaalde manier (of intensiviteit) iets ervaart. Een gemeenschappelijke waarheid noem ik een meer algemene waarheid, niet gebonden aan één persoon op een bepaalde tijd. Je kan hierover discussiëren en tot een gezamenlijke oordeel komen.
Een gemeenschappelijke waarheid kan door twee personen anders worden ervaren. Nemen we als voorbeeld een zonsondergang, dan kan persoon A daar droevig over worden en persoon B heel gelukkig. De zonsondergang is dan het gemeenschappelijke deel en het gevoel (droevig of gelukkig) het persoonlijke deel.
De verschillen
Waarom lijken de verschillen dus zo groot? Juist in deze snel veranderde wereld gaan we op zoek naar zekerheden. We proberen dat wat we als waarheid zien nog vast te houden en we verdedigen dit alsof onze levens er vanaf hangen. Maar als we ons openen voor elkaar, echt luisteren en begrijpen dan wordt onze gezamenlijke waarheid groter. Dan zien we dat we al verbonden zijn en de moderne technieken alleen dit nog duidelijker maken. De verschillen in waarheidsbeleving lijken alleen maar zo groot omdat we niet diep genoeg kijken. Kijk je wel diep genoeg (tot de kern van een ervaring) dan kom je maar tot enkele basisbegrippen om deze ervaring te beschrijven. Ik noem hier liefde, angst, geluk of pijn. Kom je tot de kern van een persoonlijke waarheid dan is deze dus niet veel anders dan de kern van een andere persoonlijke waarheid. Waar wel een verschil in lijkt te zitten is de manier waarop we een (gedeelde) ervaring beschrijven, de intensiviteit van een ervaring en de nadruk die we leggen op één deel van die ervaring.
Samenvattend
De verschillen in hoe we waarheid beleven lijken alleen maar groot omdat we ons vaak alleen bezig houden met de eigen “ik”. Als we elkaar willen begrijpen dan moeten we wat dieper kijken. We zien dan overeenkomsten, wat je de kern van een waarheid kan noemen. Deze kern hebben we dus gemeenschappelijk. We zien dan ook dat de eigen waarheid alleen de eigen perspectief vertegenwoordigt. Dit is het unieke in ons, de manier waarop we kijken naar “de waarheid” en dat (kleine) deel die we zien.
Andere gedachten
Een andere blog van mij hierover: Wat is waarheid?
Bem esplicado Ben